Meeste van ons hou nie van probleme nie, maar dis deel van die lewe op planeet aarde. Karl Popper sê: “All life is problem solving.” Dalk is dit te sterk gestel, maar tog baie waar.
Een van my oudkollegas, Peter Baumgardt, het my in die praktyk geleer: Een van die beste maniere om jouself relevant te hou, is probleem-oplossing. Toe ons mekaar leer ken het, was ek op daardie stadium ‘n probleem-vermyder. Ek wou die opwindende goed doen, dinge waarmee ek goed was. Probleme was te veeleisend. Nie Peter nie! Hy het probleme in die oë gekyk – van hierdie kant, van daardie kant af, van bo en onder, behoorlik ‘n sirkelvisie. En dan het hy vrae gevra, ver verby die voor die handliggende inligting. Als in ‘n poging om ‘n poging om ‘n beter of ander persepsie en perspektief te kry, baie keer van dinge waarvan hy geen kennis of ervaring gehad het nie. Hy wil altyd eers verstaan: wat is die feite, hoekom is dit so, hoekom nie? En dan het hy eers probeer terugstaan en dink. Maar uiteindelik het hy op sy pragmatiese manier gedruk vir praktiese antwoorde en oplossings sodat ons nie by die kwessie vashak en momentum verloor nie, maar kan vorentoe gaan.
Geen wonder Peter was (en is steeds) so in aanvraag nie. Hy sou soms ses, sewe ure saam met mense sit en dinge probeer oplos – óf dit nou finansiële en begrotingsissues is, gesondheiduitdagings, huweliksprobleme óf dieper geestelike en emosionele goed. Hy is só goed daarmee dat hy die laaste paar jare doelbewus grense moes trek om te keer dat sy lewe nie oorvol is nie. Peter is al lankal verby aftree-ouderdom, maar aftrede bestaan nie in sy woordeskat nie. En al sou dit, hy is net te veel in aanvraag.
Dit is goed om ‘n probleem te analiseer, die oorsake te soek, die werklike probleem te verstaan. As jy dit nie doen nie, kan jy mos die verkeerde probleem oplos, of die probleem oppervlakkig oplos, net om binnekort met dieselfde probleem te sit of groter moeilikheid te hê – dis soos om pynpille vir ‘n gebreekte been of ‘n gebarste blindederm te drink… Maar iewers in die dinkproses moet jy ‘n skuif maak: WEG VAN PROBLEME, NA OPLOSSINGS. Komplekse probleme word nie opgelos deur bloot die oorsake uit te skakel of mense te blameer nie. Ons waterprobleme in Kaapstad, byvoorbeeld, vra kreatiewe en innoverende oplossingsdenke: om anders te dink en te doen as vantevore. En dit bied enorme geleenthede vir mense wat oop is daarvoor. So ook komplekse verhoudings- en gesondheidsprobleme.
Dit is interessant wat in die menslike brein en liggaam gebeur as jy van probleem-analise na probleem-oplossing skuif. Die waarheid is dat die brein verskillende neurologiese paadjies gebruik vir die twee prosesse. Ek het dit al baie getoets in coaching-gesprekke, opleidingswerkwinkels, strategiese sessies, of met spanne wat ek ontwikkel. Wanneer mense begin kreatief en oop raak om oplossings te begin soek, of soms om die oplossings toe te laat om na hulle toe te kom, is daar skielik energie in die vertrek. Liggaamstaal is energieker en mense lyk gelukkiger. Die neuro-wetenskaplikes leer ons dat die liggaam skei in die geval van oplossingsdenke minder van die stres-hormone (kortisol) en meer goedvoelhormone (seretoniene en endorfiene) af. En die skuif gebeur met ‘n eenvoudige vraag soos: “oukei, ek verstaan die erns en die dringendheid van die probleem. Kom ons dink net so bietjie saam oor moontlike oplossings…”. Soms vat dit so rukkie want die streshormone is nog in jou liggaam. En partykeer moet mens eers opstaan en gaan koffie drink om afstand te kry en rustig te word. En dan kan jy/julle terugkom en met kreatiewe oplossings besig raak. Probeer dit bietjie!
Ek wil jou uitdaag soos ons verder in die jaar instap: moenie vir probleme terugdeins nie. Word ‘n dapper oplossing-soeker, ‘n oplossing-genereerder. Wees oopkop. Gaan sit net soms en dink. Reflekteer so bietjie oor die uitdagings. Bid dalk so bietjie. En vra jouself af: watter geleenthede bring hierdie situasie na my toe, wat is goed daarvan, wat is die moontlike kreatiewe oplossings? Wat sou die meer kreatiewe mense wat ek ken, kon dink en sien om te doen? En onthou, die Here is saam met jou daarin!
Nie alle probleem-situasies kan opgelos word in die sin dat die probleem totaal verander kan word nie. Party probleme is buite jou beheer en die beste is om daarmee vrede te maak en sinvol daarmee saam te leef. En nie alle stryde en kwessies is vir ons bedoel om by betrokke te raak nie. “Choose your battles” sê hulle mos. Sommige probleme moet bestuur word – soos ouer-word met sy eiesoortige uitdagings óf ‘n kroniese en ongeneeslike kwaal of siekte. En selfs dan kan jy dit kreatief en emosioneel intelligent bestuur en bly fokus op die positiewe. Ander probleme vra dat jy jouself drasties uit die probleem-omgewing verwyder. Ek het soveel kere gesien dat mense wat in toksiese werkomgewings vasgevang voel na hulle al die moontlike roetes vir oplossings probeer volg het, uiteindelik ‘n skuif maak en dan baie gelukkiger en beter funksioneer. Dis ongelukkig soms ook waar vir toksiese huwelike.
Maak nie saak wat jou uitdagings of probleme is nie, ons het ‘n liefdevolle Vader wat graag na sy kinders se gebede luister. Meestal gaan Hy nie jou probleem vir jou oplos nie. Hy het volgens Genesis 1:26-27 vir jou as sy verteenwoordiger en beelddraer aangestel en bemagtig om oor die skepping te heers, nie om’n “slagoffer” te wees nie. Hy het jou as sy koninkryk-ambassadeur aangestel en wil jou graag daarmee help. Deel van die proses is dat jou denke vernuwe en verander moet word deur beter insigte en perspektiewe. So kan jy in die krag van die Here die situasie aanvat en hanteer. Christenskap en gebed is nie ‘n “verdowingsmiddel” of ‘n manier om van die realiteite en ons verantwoordelikhede te ontsnap nie, maar bied wel vir ons die wonderlike voorreg om saam met God en met behulp van sy wysheid en krag, oorwinnend te lewe.
Baie sterkte met jou uitdagings, probleme en geleenthede. Mag jy met moed en durf, met wysheid en vars perspektiewe, nuwe planne en aksies, uitkomste sien wat jou stoutste verwagtinge oortref!
