Pessimisme verlam ‘n mens, Optimisme kan mislei, Realistiese Optimisme bring energie en kreatiwiteit en oplossings…
Gedurende die laaste maand het ‘n paar mense gevra dat ek hulle deur ‘n dinkproses oor ons land moet fasiliteer. Heelwat mense is regtig gespanne en erg bekommerd oor die afwaartse rigting waarin baie dinge in ons land gaan. Wetgewing en regulasies, soos dié oor onteiening, lone, tenderprosesse, indiensneming, rasse- en geslagskwotas, BEE, maatskappy bestuur (governance) en so aan, maak besigheid vir sakemense baie moeilik. Daarmee saam kom die korrupsie, werkloosheid, bevolkingsontploffing in die land, saam met die sinlose stroping van die staatskas en hulpbronne. Rasseverhoudinge, onderlinge vertroue en samewerking is in baie opsigte op ‘n laagtepunt. En ons universiteite en kolleges sukkel om te midde van al die druk en politiekery onderrig te laat voortgaan. En dan ervaar ons nog ‘n kwaai droogte ook!
‘n Bekende historikus en skrywer wat in die 1970’s die val van die appartheidsregering akkuraat voorspel het, RW Johnson, meen dat Suid-Afrika binne die volgende twee of drie jaar in ‘n algehele politieke en ekonomiese krisis gedompel kan wees. Ons eknonomie kan dan só in duie gestort het, dat ons by die Internasionale Monetêre Fonds hoed in die hand sal staan vir ‘n reddingspakket. En dan sal ons, volgens hom, ‘n regime-verskuiwing sien.
So, die logiese vrae wat gevra word, is
- Moet ek in die land bly?
- Hoe beskerm ek myself?
- Moet ek my geld en/of besigheid uitvat? En hoe?
- Wat is in die beste belang van my kinders en gesin?
Die gevaar van hierdie soort denkprosesse is dat jy baie eensydig of deurmekaar hieroor kan dink. Of dat jou goedgelowigheid, volstruispolitiek, vrese, materialisme en ego jou denke besoedel. Die denker-filosoof Edward de Bono het in die vorige eeu daarop gewys hoe ons as westerlinge baie keer teenproduktief dink en besluit. ‘n Westerling is geneig om sake soos hierdie vanuit een of twee hoeke te benader, ‘n standpunt te formuleer, en dan met ander te argumenteer oor wat hy dink die waarheid of oplossing is.
De Bono het die metode “The Six Thinking Hats” ontwikkel (wat “toevallig” die ses kleure van ons land se vlag gebruik):
- Wit hoed (Feite): Wat is die werklike, harde feite, berekeninge, statistieke op die tafel? Hier is persepsies en opinies tweedhandse feite. Dit is bruikbaar, maar op ‘n laer vlak as bewese en sogenaamde “harde” feite.
- Rooi hoed (Gevoelens): Hoe is my emosies en my “gutfeelings” oor hierdie kwessie? (Angstig, onrustig, hoopvol, vredevol, my “gutfeel” waarsku my ens.)
- Swart hoed (Gevare): Wat is moontlike gevare en risiko’s wat ek kan bereken?
- Geel hoed (Optimisties): Wat is positief en reg, en wat is die moontlikhede in hierdie situasie?
- Groen hoed (Innoverend-kreatief): Hoe kan ons uit die boks dink en wat is die beste moontlike oplossings vir die pad vorentoe?
- Blou hoed (Sametrekkend): Hoe kan ons die perspektiewe saamtrek?
Dit is interessant hoe ons na so omvattende denkkproses anders oor dinge begin dink en voel en besluit. En ook hoe mense wat doelbewus op hierdie manier saamdink by mekaar leer en begrip vir mekaar kry. Ons vra dan dieper vrae. Ons maak dan seker van ons feite in plaas darvan dat ons op alarmistiese en eensydige uitsprake reageer en op die “band wagon” klim. Ons hoor en lees dan ook meer stories van hoop, en ontdek nuwe maniere om die situasie sinvol te hanteer.
Doen dit gerus met jou situasie en kyk wat gebeur! Let wel: jy moet net een hoed op ‘n slag gebruik. Anders kruis die lyne en raak denke geblur en deurmekaar. En skryf die gedagtes neer.
Ek wil ook nog dié stuiwer in die beurs gooi: hoekom is ek en jy in Suid-Afrika? Ek is oortuig daarvan dat elkeen wat hier lees, en behoorlik proaktief begin dink, nie net ‘n dinamiese impak kan maak nie, maar juis in hierdie tyd baie sin en betekenis kan ervaar. En dat jy uiteindelik onthou sal word as iemand wat nie net probeer oorleef het nie (escapism en survivalism), maar waarlik geleef het met lewensdoel en roeping. Vra God hoe jy juis in hierdie tyd ‘n impakspeler kan wees – sout van die aarde en lig vir die wêreld, ambassadeur van ‘n ander koninkryk.
Dit beteken nie boedel oorgee nie. Ook nie net om weg te gee wat met harde bloedsweet opgebou is nie. Maar dit beteken wel om as wyse rentmeester die beste en slimste te doen vir ‘n hoër en groter doel as om net te oorleef en vas te hou aan wat jy het. Elke professionele of bekwame mens wat op dié manier hier bly en leef, raak direk en indirek letterlik duisende ander lewens. Jy is hier nodig en kan hier baie beteken.
Voor jou het al baie mense in sulke tye die geleenthede gesien en benut. Ja, sommiges het juis in sulke tye skatryk geword – dikwels deur diegene wat boedel oorgee en weghardloop, se besighede en plase op te koop. Toegegee, ander het in sulke tye al regtig swaar gekry. Maar netso het baie skatryk geword aan fenominale “memories” oor hoe hulle gebruik is, hoop en hulp gegee het, en lewens verander het.
Wil jy nie asb. die ses hoedens gebruik nie (google gerus meer daaroor), en rustig by God hoor hoe jy Hom in hierdie tyd kan verteenwoordig en ander kan help?