‘n Direkteur van ‘n groot maatskappy vra my in ‘n bemarkingsessie die volgende vraag: “Maar vind jy werklik dat mense kan verander?” Verder in die gesprek kom ek toe agter dat hy ernstig wonder of al die opleiding en coaching wat ons doen, regtig die moeite werd is. Word mense waarlik gehelp om te groei en te verander, of is meeste mense nie maar net “so gemaak en so laat staan” nie?
Die antwoord op die vraag is nie heeltemal so eenvoudig nie – en tog baie belangrik vir elkeen van ons.
Immers, die nuwe jaar lê oop voor ons met hope potensiaal en geleenthede. Dalk voel jy ook: Dit is ‘n geleentheid om in sekere areas van my lewe ‘n nuwe bladsy om te slaan, nuut te begin, dinge anders te doen, ‘n paar veranderings te maak in my gedrag en hoe ek my verhoudinge of my werk benader. Of dalk om gesonder te eet en fikser te wees. Of miskien kan ek liefdevoller, positiewer, geduldiger, flukser, vriendeliker, meer effektief wees, of ‘n beter man of vrou vir my eggenoot, ‘n beter pa of ma…. Maar help dit enigsens om te probeer?
Die slegte nuus is: meeste mense verander nie. Hulle lewens lyk maar soos vyf jaar terug, en oor vyf jaar sal hulle met dieselfde probleme stoei of meer. Dit is nie omdat hulle nie kan verander nie, maar omdat hulle nie wil nie, nie weet hoe nie, te sterk omgewingsfaktore het wat hulle terugtrek in ou lewenspatrone, nie mense het wat hulle help nie, of sit met psigiese en fisiese disfunksies en teenproduktiewe denkpatrone het. Of dalk ‘n kombinasie van ‘n klomp dinge.
Die goeie nuus is: mense kan verander!
Die menslike brein, volgens die nuutste neurowetenskaplike navorsing, is neuro-plasties. Dit beteken dat jou brein die wonderlike vermoë het om homself te herontwerp en te herprogrammeer. Jy kan leer om anders te dink, nuwe denkpatrone deur inoefening vas te lê, nuwe lewenspraktyke aan te leer en as nuwe lewensgewoontes en gedrag in te oefen. Jy kan kies en leer en oefen om anders te dink, praat, doen en voel!
Almal van ons het sterk blindekolle – dis areas in jou lewe wat jy dink 100% goed en reg is, maar wat ander mense duidelik kan sien, nie so ‘kosher’ is nie. Dinge wat jy dink, doen en sê wat disfunksioneel is en/of jouself en ander mense seer maak of benadeel. So nou en dan het iemand genoeg moed om dit uit te wys, of dit word ontbloot deur bepaalde interaksies, ervarings of trauma (soos egskeiding of werkverlies), of deur ‘n prestasie-evaluering by die werk, of psigometriese toetsing. Maar die probleem is dat ons dan gewoonlik so sterk onsself wil beskerm, regverdig of verdedig dat dit moeilik is om regtig die terugvoer of nuwe inligting oor jouself eerlik te aanvaar, te verstaan en positief daarop te reageer. Of andersins raak ons so moedeloos dat ons moed opgee met onsself voor ons probeer.
Hoor hierdie situasie. ‘n Vrou by ‘n maatskappy kry vir twee jaar nie haar verwagte bevordering nie. Toe sy navraag doen, sê haar onmiddelike senior dat hulle in haar evaluering baie sterk terugvoer gekry het dat sy dominerend, afbrekend en onsimpatiek optree. Sy maak dit dadelik af en verdedig haarself soos volg: “Dit is net nie waar nie. Deur my toedoen het ons die laaste drie jaar rekord syfers geslaan. Die mense wat kla, is waarskynlik die onderpresteers, en hulle wat nie die druk kan hanteer nie en te onvolwasse is om die “punch” te kan vat. Ek kan nie almal pamperlang en met hanskoene hanteer nie. En die harde feite is dat as mens suksesvol wil lei moet jy soms ferm en streng wees, en druk vir uitkomste.” En sy stap daar uit met ‘n gevoel dat sy deur haar eie mense verraai is en deur die organisasie onregverdiglik benadeel is. En geen groei vind plaas nie. Inteendeel, haar motivering is “rock-bottom” en haar gedrag teenoor die mense is onvriendeliker. En ‘n afwaartse spiraal begin…
Haar reaksie is jammer want so ontsê sy haarself alle geleenthede vir groei. En so weier sy om ‘n deel van haarself in die oë te kyk. ‘n Beter reaksie sou wees: “Ek is regtig jammer dat ek so ervaar word. Help my asb om te verstaan wat ek doen en hoe ek anders kan optree.” En om dan te luister, nugter te reflekteer en positiewe aanpassings te maak om in haar verhoudinge meer begrypend en ondersteunend te wees.
Verwelkom en aanvaar terugvoer al is dit pynlik – dit is vir ons almal so nodig vir insig.
Alle groei begin by ‘n bewuswording (awareness). Daarna kyk ons na ons opsies en ‘n aksieplan. Laastens moet die aksieplan uitgevoer en deurgvoer word. En so elke nou en dan moet ons net so ‘n “check-in” hou om te kyk of ons nog op die regte pad is.
Ek behoort aan ‘n besigheidsforum wat maandeliks byeenkom. By die forum moet elkeen vir 5 minute terugvoer gee hoe dit persoonlik, familie-gewys, by die werk, en geestelik gaan. Ons hou mekaar verantwoordbaar vir groei en verandering – ook oor ons huwelike, werk en geestelike lewe. Miskien het jy so iets nodig, of dalk ‘n lewensafrigter (life coach), of net ‘n vriend of vriendin wat jou kan verantwoordelik hou.
Wil jy nie asb oorweeg om die volgende belofte in jou lewe in te nooi nie: “Let op! Ek gaan iets nuuts laat gebeur. Dit het alreeds begin. Kom julle dit nie agter nie? Ek maak deur die woestyn ’n pad vir my volk om terug te kom. Ek laat riviere deur verlate plekke loop” (Jesaja 43:19 DB). Daar is ‘n Here wat jou met hierdie groei en transformasieproses wil help. Vra Hom en laat Hom toe.
Mag jy ‘n fenominale jaar hê – ‘n jaar vol groei, seën, voorspoed, vreugde en vrede!
